Museum Arnhem bezit een grote historische collectie. In 2012 sluit het Historisch Museum Arnhem zijn deuren en word de collectie ondergebracht bij Museum Arnhem. In het Erfgoedcentrum is een deel hiervan te bewonderen. Wist je dat Arnhem (en omgeving) een spannende en roerige geschiedenis heeft? Het Erfgoedcentrum in Rozet neemt je mee. Dankzij de grote verzameling bijzondere objecten en hun verhalen bekijk je Arnhem met hele andere ogen. Ontdek hoe het verleden van invloed is op het nu.
Een olifantje met een geblokte deken was ooit hét symbool van Terlenka.
Het werd gebruikt als reclame voor Terlenka en Enkalon, de merknamen van ENKA. Deze fabriek in kunstvezels, tegenwoordig onderdeel van AKZO Nobel, was en is een hele belangrijke werkgever in Arnhem en omgeving.
De fabriek was vernieuwend in haar personeelsbeleid. Directeur en oprichter Jacques Coenraad Hartogs besefte goed dat de kwaliteit van medewerkers de kwaliteit van producten bepaalt. ENKA was bijvoorbeeld het eerste Nederlandse bedrijf met een eigen bedrijfsarts. Er werden veel personeelsactiviteiten georganiseerd en er was een uitgebreid personeelsblad De Spindop.
Naast het olifantje en het personeelsblad zijn er in Rozet erfgoedcentrum veel andere bijzondere voorwerpen te vinden uit de geschiedenis van ENKA.
En waarom nu die olifant? Het Gelders Archief heeft een filmpje uit 1958: als grote reclamestunt lopen olifanten door de straten van Arnhem om tot slot óp plooirokken van Terlenka te gaan zitten. Wat schetst ieders verbazing: zelfs zware, sterke olifanten zijn niet in staat het kleinste kreukje te maken in de rokjes. De dameskleding is gemaakt van Terlenka!
Ken je Agatha al?
Het meisje dat je hierboven in was ziet afgebeeld, is Agatha Brantsen, telg uit de rijke regentenfamilie Brantsen. Van oorsprong was de familie Brantsen een eenvoudige Veluwse plattelandsfamilie. Door slimme handel en doordachte huwelijken slaagde de familie erin om binnen 2e generaties een gevestigde positie binnen het stadsbestuur van Arnhem te bereiken.
Door Agatha’s bevoorrechte positie was ze op 6 augustus 1826 samen met haar familie uitgenodigd voor de feestelijke inhuldiging van de 1ste, vaste verbinding per raderstoomboot tussen Arnhem en Rotterdam.
Het feest veranderde in een drama. De sloep die de familie vanaf hun landgoed Hulkestein ophaalde, sloeg om. Agatha, haar broertje en haar moeder verdronken. De legende wil dat mevrouw Brantsen nog lang bleef drijven vanwege haar hoepelrok maar uiteindelijk niet op tijd gered kon worden. Sindsdien zou het hebben gespookt op Hulkestein.
Agatha Brantsen had de familie in nog hoger aanzien kunnen laten stijgen. Maar het ongeplande drama zorgde ervoor dat deze tak van de familie in één klap uitstierf.
De Eusebiuskerk werd op 25 juni 1633 door bliksem getroffen en er brak een grote brand uit. Op het schilderij links zie je hoe daar in die tijd op werd gereageerd. De brandspuit was nog niet uitgevonden (1672) en het was aan de burgers zelf om een brand te blussen.
De inwoners van de stad moesten verplicht een emmer en ladder in huis hebben. Dit werd zelfs elk jaar gecontroleerd. En daarmee moesten ze helpen om branden te bestrijden.
Op het schilderij hollen mensen met ladders, emmers, stokken en tonnen over de Grote Markt naar de kerk. Bij het voorste deel van het middenschip hebben ze het dak al bereikt (bij het achterste nog niet).
Het resultaat van deze massale blusactie was dat alleen het koorgewelf verloren ging. Na herstel van de schade maakte men de kerk in 1650 nog imposanter: de toren werd nog iets verhoogd.
Dit is hét olieverfschilderij van de Velperpoort in Arnhem.
Het middeleeuwse Arnhem had een stadswal met vier toegangspoorten: de St. Janspoort, Velperpoort, Sabelspoort en Rijnpoort.
De Velperpoort is op het schilderij van de zijkant te zien, met uiterst links de binnenpoort, dan de middelste poort (met 2 torens) en rechts de buitenpoort met de brug over de gracht. De stadspoorten dienden voor tolheffing en beveiliging van de stad. ’s Avonds gingen ze op slot.
Resten van de middeleeuwse Velperpoort kwamen in 2005 bij graafwerkzaamheden in de Roggestraat tevoorschijn. Van alle stadspoorten staat alleen de Sabelspoort nog overeind.
Heb je het al gezien? In het Erfgoedcentrum in Rozet staat een heel groot poppenhuis. Het is al meer dan 100 jaar oud (1910). Het was ooit van de schilderes Lizzy Ansingh zij maakte vooral poppenschilderijen en gebruikte het poppenhuis daarbij om haar poppen in uit te stallen.
In het poppenhuis zie je hoe mensen vroeger leefden. Ze droegen andere kleren en hun meubels zien er waarschijnlijk anders uit dan in jouw eigen huis. Zie je de was die hangt te drogen op zolder? Zou jij ook niet zo’n mooi bed met gordijntjes willen? En zie je het muisje in de keuken?
Als je niet goed in het grote poppenhuis kunt kijken, kun je het trapje pakken dat ernaast staat. En: Naast het oude poppenhuis staat een nieuw poppenhuis. Richt jij de kamers opnieuw in?
Het poppenhuis van Lizzy Ansingh komt uit de collectie van Museum Arnhem
